In de modelstudio van Škoda Design krijgen ideeën van ontwerpers hun eerste tastbare vorm: een kleimodel. En hoewel steeds meer digitale technieken worden toegepast, blijft dit handwerk een onmisbare stap in het ontwerpen van nieuwe Škoda-modellen.
Speciale boetseerklei wordt al tientallen jaren gebruikt in de auto-industrie. Het is makkelijk te bewerken, stevig genoeg voor nauwkeurige vormen, en relatief snel aan te passen. Toch kost het maken van zo’n kleimodel weken tot zelfs maanden werk – zelfs met digitale ondersteuning.
“In de afgelopen tien jaar is dit proces sterk gedigitaliseerd. Daardoor kunnen we nu veel sneller en efficiënter werken,” zegt Martin Bogner, hoofd Design Modelling en Digitalisering bij Škoda. “Tóch blijven we kleimodellen gebruiken. Juist de mix van digitale tools en traditioneel vakmanschap zorgt voor een goed ontwerp."
De basis is een skelet van schuim en metaal. Daarover komt een dikke laag klei, van zo’n 4 centimeter. Die moet eerst worden opgewarmd tot 60 graden in speciale ovens om zacht en kneedbaar te worden. Per model is ongeveer tweeduizend kilo klei nodig, verdeeld over meerdere lagen. De eerste laag van 10 millimeter wordt door zes modelleurs in ongeveer twee uur aangebracht. Daarna moet de klei uitharden – soms een hele nacht.
“Wanneer er klei wordt aangebracht op reeds afgekoelde klei, gaat het proces sneller – een nieuwe laag heeft dan ongeveer twee uur nodig om uit te harden”, aldus Mick Allbutt, een van de modelleurs.
Precisiewerk: frezen en finetunen
Als de klei hard genoeg is, komt de freesmachine in actie. Die gebruikt digitale data om de basisvorm van het model uit te snijden. Alleen al het frezen van één helft van de auto kan 20 uur duren. Toch bereikt de machine niet elk hoekje. Onbereikbare plekken worden met de hand bewerkt – met messen, raspen, schrapers en flexibele spatels.
Modelleurs controleren vormen met hun ogen en voelen oneffenheden met hun handen. Tape wordt gebruikt om naden en lijnen te markeren, waarna die met precisie worden uitgesneden. Kleine designaanpassingen zijn snel te realiseren: soms in een paar uur.
Onderdelen en interieur
Naast het hoofdmodel werken specialisten aan losse onderdelen, zoals koplampen en luchtroosters. Vaak worden deze met een 3D-printer gemaakt en daarna met de hand verfijnd. Interieurdelen worden soms bekleed of gepolijst, en bestaan vaak uit meerdere in elkaar passende delen. “Zelfs een luchtrooster is een klein puzzeltje dat uit meerdere stukjes bestaat,” zegt Dušan Stejskal.
Kleuren en lak
Veel onderdelen worden handmatig gespoten. Škoda heeft een eigen lakafdeling waar gewerkt wordt met matte, glanzende en metallic afwerkingen. Het mengen van kleuren gebeurt puur op het oog. “We maken proefstaaltjes en stemmen de juiste tint af met de ontwerpers,” vertelt spuiter Oldřich Chalupa.
Volledig gespoten kleimodellen zijn zeldzaam, maar als het gebeurt, wordt een speciaal proces gebruikt om te zorgen dat de lak goed hecht. Is de auto eenmaal gelakt, dan is het ontwerp vrijwel afgerond. Sommige modellen krijgen een plek in het Škoda Museum, als bewijs van hoe elk ontwerp begint: met klei, gevoel voor vorm, en een scherp oog voor detail.